YASAL BİLGİLENDİRME
Kanun Numarası: 4077
Kanun Kabul
Tarihi: 23/02/1995
Yayımlandığı Resmi
Gazete Tarihi: 08/03/1995
Yayımlandığı Resmi
Gazete Sayısı: 22221
BİRİNCİ KISIM:
AMAÇ, KAPSAM, TANIMLAR
AMAÇ
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, (...) kamu yararına
uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu,
aydınlatıcı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden
korunmasını sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu
girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü
örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.
KAPSAM
Madde 2 - Bu Kanun, 1 inci maddede belirtilen amaçlarla mal ve hizmet piyasalarında
tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemini kapsar.
TANIMLAR
Madde 3 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./3. md.)
Bu Kanunun uygulamasında;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Bakan: Sanayi ve Ticaret Bakanını,
c) Mal: Alış-verişe konu olan taşınır eşyayı,
konut ve tatil amaçlı taşınmaz malları ve elektronik ortamda kullanılmak üzere
hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri gayri maddi malları,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında yapılan mal sağlama dışındaki her türlü faaliyeti,
e) Tüketici: Bir mal veya hizmeti ticari veya
mesleki olmayan amaçlarla edinen, kullanan veya yararlanan gerçek ya da tüzel
kişiyi,
f) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil olmak
üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında tüketiciye mal sunan gerçek
veya tüzel kişileri,
g) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dahil
olmak üzere ticari veya mesleki faaliyetleri kapsamında tüketiciye hizmet sunan
gerçek veya tüzel kişileri,
h) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet
piyasalarında tüketici ile satıcı-sağlayıcı arasında yapılan her türlü hukuki
işlemi,
ı) İmalatçı-Üretici: Kamu tüzel kişileri de
dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya hizmetleri ya da bu mal
veya hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine
kendi ayırt edici işaretini, ticari markasını veya unvanını koyarak satışa
sunanları,
j) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dahil
olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal veya hizmetleri ya da bu mal veya
hizmetlerin hammaddelerini yahut ara mallarını yurt dışından getirerek satışa
sunan gerçek veya tüzel kişiyi,
k) Kredi veren: Mevzuatları gereği
tüketicilere nakit kredi vermeye yetkili olan banka, özel finans kuruluşu ve
finansman şirketlerini,
l) Reklam veren: Ürettiği ya da pazarladığı
malın/hizmetin tanıtımını yaptırmak, satışını artırmak veya imajını yaratıp
güçlendirmek amacıyla hazırlattığı, içinde firmasının ya da mal/hizmet
markasının yer aldığı reklamları yayınlatan, dağıtan ya da başka yollarla
sergileyen gerçek ya da tüzel kişiyi,
m) Reklamcı: Ticari reklam ve ilanları reklam
verenin duyduğu ihtiyaç doğrultusunda hazırlayan ve reklam veren adına
yayınlanmasına aracılık
n) Mecra kuruluşu: Ticari reklam veya ilanı
hedef kitleye ulaştıran iletişim kanallarının ya da her türlü aracın sahibi,
işleticisi veya kiralayıcısı olan gerçek veya tüzel kişiyi,
o ) Teknik düzenleme: Bir ürünün ve hizmetin,
ilgili idari hükümler de dahil olmak üzere, özellikleri, işleme ve üretim
yöntemleri, bunlarla ilgili terminoloji, sembol, ambalajlama, işaretleme,
etiketleme ve uygunluk değerlendirilmesi işlemleri hususlarından biri veya
birkaçını belirten ilgili Bakanlık tarafından Resmi Gazetede yayımlanarak
mecburi uygulamaya konulan standartlar dahil olmak üzere uyulması zorunlu olan
her türlü düzenlemeyi,
p) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması
amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst kuruluşlarını, İfade eder.
r) (Ek bent: 21/02/2007-5582 S.K./21.mad.) Konut finansmanı
kuruluşu: 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 38/A maddesinin ikinci
fıkrasında belirtilen kuruluşları,İfade eder.
İKİNCİ KISIM: TÜKETİCİNİN KORUNMASI VE
AYDINLATILMASI
AYIPLI MAL
Madde 4 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./4. md.)
Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma
kılavuzunda ya da reklam ve ilanlarında yer alan veya satıcı tarafından
bildirilen veya standardında veya teknik düzenlemesinde tespit edilen nitelik
veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan ya da tahsis veya kullanım amacı
bakımından değerini veya tüketicinin ondan beklediği faydaları azaltan veya
ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar, ayıplı
mal olarak
Tüketici, malın teslimi tarihinden itibaren
otuz gün içerisinde ayıbı satıcıya bildirmekle yükümlüdür. Tüketici bu durumda,
bedel iadesini de içeren sözleşmeden dönme, malın ayıpsız misliyle
değiştirilmesi veya ayıp oranında bedel indirimi ya da ücretsiz onarım isteme
haklarına sahiptir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine
getirmekle yükümlüdür. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte
ayıplı malın neden olduğu ölüm ve/veya yaralanmaya yol açan ve/veya
kullanımdaki diğer mallarda zarara neden olan hallerde imalatçı-üreticiden
tazminat isteme hakkına da sahiptir.
(Değişik fıkra: 21/02/2007-5582 S.K./22.mad.) İmalatçı-üretici,
satıcı, bayi, acente, ithalatçı ve 10 uncu maddenin beşinci fıkrasına veya 10/B
maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre kredi veren, ayıplı maldan ve tüketicinin
bu maddede yer alan seçimlik haklarından dolayı müteselsilen sorumludur. 10/B
maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre kredi veren konut finansmanı kuruluşunun
sorumluluğu teslim tarihinden itibaren 1 yıl süre ve kullandırdığı kredi
miktarı ile sınırlıdır. Konut finansmanı kuruluşları tarafından 10/B maddesinin
dokuzuncu fıkrasına göre verilen kredilerin devrolması halinde dahi, kredi
veren konut finansmanı kuruluşunun sorumluluğu devam eder. Krediyi devralan
kuruluş bu madde kapsamında sorumlu olmaz. Ayıplı malın neden olduğu zarardan
dolayı birden fazla kimse sorumlu olduğu takdirde bunlar müteselsilen sorumludurlar.
Satılan malın ayıplı olduğunun bilinmemesi bu sorumluluğu ortadan kaldırmaz. *
Bu madde ile ayıba karşı sorumlu tutulanlar,
ayıba karşı daha uzun bir süre ile sorumluluk üstlenmemişlerse, ayıplı maldan
sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile malın tüketiciye teslimi
tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut ve tatil
amaçlı taşınmaz mallarda beş yıldır. Ayıplı malın neden olduğu her türlü
zararlardan dolayı yapılacak talepler ise üç yıllık zamanaşımına tabidir. Bu
talepler zarara sebep olan malın piyasaya sürüldüğü günden başlayarak on yıl
sonra ortadan kalkar. Ancak, satılan malın ayıbı, tüketiciden satıcının ağır
kusuru veya hile ile gizlenmişse zamanaşımı süresinden yararlanılamaz.
Ayıplı malın neden olduğu zararlardan
sorumluluğa ilişkin hükümler dışında, ayıplı olduğu bilinerek satın alınan
mallar hakkında yukarıdaki hükümler uygulanmaz.
Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da
ambalajına, imalatçı veya satıcı tarafından tüketicinin kolaylıkla okuyabileceği
şekilde "özürlüdür" ibaresini içeren bir etiket konulması zorunludur.
Yalnızca ayıplı mal satılan veya bir kat ya da reyon gibi bir bölümü sürekli
olarak ayıplı mal satışına, tüketicinin bilebileceği şekilde tahsis edilmiş
yerlerde bu etiketin konulma zorunluluğu yoktur. Malın ayıplı olduğu hususu,
tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış belgesi üzerinde gösterilir.
Güvenli olmayan mallar, piyasaya özürlüdür
etiketiyle dahi arz edilemez. Bu ürünlere, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
Bu hükümler, mal satışına ilişkin her türlü
tüketici işleminde de uygulanır.
SATIŞTAN KAÇINMA
Madde 5 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./6. md.)
Üzerinde "numunedir" veya
"satılık değildir" ibaresi bulunmayan bir malın; ticari bir kuruluşun
vitrininde, rafında veya açıkça görülebilir herhangi bir yerinde teşhir
edilmesi halinde satıcı bu malların satışından kaçınamaz.
Hizmet sağlamada da haklı bir sebep olmaksızın
kaçınılamaz.
Aksine bir teamül, ticari örf veya adet yoksa,
satıcı bir mal veya hizmetin satışını o mal veya hizmetin kendisi tarafından
belirlenen miktar, sayı veya ebat gibi koşullara ya da başka bir mal veya
hizmetin satın alınmasına bağlı kılamaz.
Diğer mal satışı ve hizmet sağlama
sözleşmelerinde de bu hüküm uygulanır.
SÖZLEŞMEDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR
Madde 6 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./7. md.)
Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere
etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan
hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici
aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır.
Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her
türlü sözleşmede yer alan haksız şartlar tüketici için bağlayıcı değildir.
Sözleşmenin bütün olarak
değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu
sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün
müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını
engellemez.
Bir satıcı veya sağlayıcı, bir standart şartın
münferiden tartışıldığını ileri sürüyorsa, bunu ispat yükü ona aittir.
6/A, 6/B, 6/C, 7, 9, 9/A, 10, 10/A ve 11/A
maddelerinde yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen tüketici sözleşmeleri en az
oniki punto ve koyu siyah harflerle düzenlenir ve sözleşmede bulunması gereken
şartlardan bir veya birkaçının bulunmaması durumunda eksiklik sözleşmenin
geçerliliğini etkilemez. Bu eksiklik satıcı veya sağlayıcı tarafından derhal
giderilir.
Bakanlık standart sözleşmelerde yer alan
haksız şartların tespit edilmesine ve bunların sözleşme metninden
çıkartılmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları belirler.
MESAFELİ SÖZLEŞMELER
Madde 9/A - (Ek madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./14. md.)
Mesafeli sözleşmeler; yazılı, görsel, telefon
ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve
tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya hizmetin
tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası kararlaştırılan
sözleşmelerdir.
Mesafeli satış sözleşmesinin akdinden önce,
ayrıntıları Bakanlıkça çıkarılacak tebliğle belirlenecek bilgilerin tüketiciye
verilmesi zorunludur. Tüketici, bu bilgileri edindiğini yazılı olarak teyit
etmedikçe sözleşme akdedilemez. Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde teyid
işlemi, yine elektronik ortamda yapılır.
Satıcı ve sağlayıcı, tüketicinin siparişi
kendisine ulaştığı andan itibaren otuz gün içerisinde edimini yerine getirir.
Bu süre, tüketiciye daha önceden yazılı olarak bildirilmek koşuluyla en fazla
on gün uzatılabilir.
Satıcı veya sağlayıcı elektronik ortamda
tüketiciye teslim edilen gayri maddi malların veya sunulan hizmetlerin
teslimatının ayıpsız olarak yapıldığını ispatla yükümlüdür.
Cayma hakkı süresince sözleşmeye konu olan mal
veya hizmet karşılığında tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasının
veya borç altına sokan herhangi bir belge vermesinin istenemeyeceğine ilişkin
hükümler dışında kapıdan satışlara ilişkin hükümler mesafeli sözleşmelere de
uygulanır.
Satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin
kendisine ulaştığı tarihten itibaren on gün içinde almış olduğu bedeli, kıymetli
evrakı ve tüketiciyi bu hukuki işlemden dolayı borç altına sokan her türlü
belgeyi iade etmek ve yirmi gün içerisinde de
KREDİ KARTLARI
Madde 10/A - (Ek madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./16. md.)
Kredi kartı ile mal veya hizmet alımı sonucu
nakdi krediye dönüşen veya kredi kartı ile nakit çekim suretiyle kullanılan
krediler de 10 uncu madde hükümlerine tabidir. Ancak, bu tür krediler hakkında
10 uncu maddenin ikinci fıkrasının (a), (b), (h) ve (ı) bentleri ile dördüncü
fıkra hükmü uygulanmaz.
Kredi veren tarafından tüketiciye gönderilen
dönemsel hesap özetleri, 10 uncu maddenin ikinci fıkrasının (d) bendinde
öngörülen ödeme planı hükmündedir. Dönemsel hesap özetinde yer alan asgari
ödeme tutarının vadesinde ödenmemesi halinde; tüketici, 10 uncu maddenin (f)
bendinde yer alan gecikme faizi dışında herhangi bir isim altında yükümlülük
altına sokulamaz.
Kredi veren faiz artırımını otuz gün önceden
tüketiciye bildirmek zorundadır. Kredi veren tarafından artırılan faiz oranı
geriye dönük olarak uygulanamaz. Tüketici bildirim tarihinden itibaren en geç
altmış gün içinde tüm borcu ödeyip kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz
artışından etkilenmez.
Mal veya hizmetin kredi kartı ile satın
alındığı durumlarda, satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden komisyon veya benzeri
bir isim altında ilave ödemede bulunmasını isteyemez.
GARANTİ BELGESİ
Madde 13 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./20.
md.)
İmalatçı veya ithalatçılar ithal ettikleri
veya ürettikleri sanayi malları için Bakanlıkça onaylı garanti belgesi
düzenlemek zorundadır. Mala ilişkin faturanın tarih ve sayısını içeren garanti
belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu satıcı, bayi
veya acenteye aittir. Garanti süresi malın teslim
tarihinden itibaren başlar ve asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle bazı
malların garanti şartları, Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir.
Satıcı; garanti
belgesi kapsamındaki malların, garanti süresi içerisinde arızalanması halinde
malı işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi bir ad
altında hiçbir ücret talep etmeksizin tamir ile yükümlüdür.
Tüketici onarım
hakkını kullanmışsa, garanti süresi içerisinde sık arızalanması nedeniyle
maldan yararlanamamanın süreklilik arz etmesi veya tamiri için gereken azami
sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hallerinde, 4
üncü maddede yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı bu talebi
reddedemez. Tüketicinin bu talebinin yerine getirilmemesi durumunda satıcı,
bayi, acente, imalatçı-üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.
Tüketicinin
Bakanlık, hangi sanayi mallarının garanti
belgesi ile satılmak zorunda bulunduğunu ve bu malların arızalarının tamiri
için gereken azami süreleri Türk Standartları Enstitüsünün görüşünü alarak
tespit ve ilanla görevlidir.
MAL VE HİZMET DENETİMİ
Madde 19 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822
S.K./26. md.)
Tüketiciye sunulan mal ve hizmetler; ilgili
bakanlıklar tarafından Resmi Gazetede yayımlanarak mecburi uygulamaya konulan
standartlar dahil olmak üzere uyulması zorunlu olan teknik düzenlemeye uygun
olmalıdır.
İlgili bakanlıklar, bu esaslara göre denetim
yapmak veya yaptırmakla görevlidir. Mal ve hizmet denetimine ilişkin usul ve
esaslar her bir ilgili bakanlıkça ayrı ayrı tespit ve ilan edilir.
ÜÇÜNCÜ KISIM: TÜKETİCİ KURULUŞLARI
TÜKETİCİ KONSEYİ
Madde 2 1 - (Değişik fıkra: 06/03/2003 - 4822
S.K./28. md.) Tüketicinin sorunlarının, ihtiyaçlarının ve çıkarlarının
korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri araştırmak, sorunların evrensel tüketici
hakları doğrultusunda çözülmesi için alınacak tedbirlerle, bu Kanunun
uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri, ilgili mercilerce öncelikle
ele alınmak üzere iletmek amacıyla, Bakanlığın koordinatörlüğünde bir
"Tüketici Konseyi" kurulur.
(Değişik fıkra: 06/03/2003 - 4822 S.K./28.
md.) Tüketici
Konseyi, Bakanın veya görevlendireceği bir Bakanlık görevlisinin başkanlığında,
Adalet, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Ulaştırma, Tarım ve Köyişleri,
Sanayi ve Ticaret, Turizm ve Çevre bakanlıkları ile Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Türk Patent
Enstitüsü Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Türk Standartları
Enstitüsü Başkanlığı, Rekabet Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Enerji
Piyasası Düzenleme Kurumu, Telekomünikasyon Kurumu, Türk Akreditasyon Kurumu,
Milli Prodüktivite Merkezi, Diyanet İşleri Başkanlığı, büyük şehir
belediyeleri, il belediyelerini temsilen Türk Belediyeler Birliği, işçi
sendikaları konfederasyonları, memur sendikaları konfederasyonları,Türkiye
İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği,
Yükseköğretim Kurulu, Türkiye Barolar Birliği, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği, Türk Mühendis ve Mimar
Odaları Birliği, Türk Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk
Dişhekimleri Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türkiye Esnaf ve
Sanatkarları Konfederasyonu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye
Bankalar Birliği, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği, Türkiye Otelciler Birliği,
Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Tüketim Kooperatifleri Merkez Birliği, Ahilik
Araştırma ve Kültür Vakfı ve tüketici örgütleri temsilcilerinden oluşur.
Tüketici Konseyini oluşturan kurum ve
kuruluşların temsilcilerinin sayı ve nitelikleri ile Tüketici Konseyine
katılabilmek için tüketici örgütlerinin sahip olmaları gereken asgari üye
sayısı ve bu örgütlerin Tüketici Konseyine gönderecekleri temsilci sayısı
Bakanlıkça belirlenir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarından gelen temsilcilerin
sayısı, hiçbir şekilde Tüketici Konseyinin toplam üye sayısının %50'sinden
fazla olamaz. Tüketici Konseyi yılda en az bir kez toplanır.
Tüketici Konseyinin çalışma usul ve esasları
ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETİ
Madde 22 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./29.
md.)
Bakanlık, il ve ilçe merkezlerinde, bu Kanunun
uygulamasından doğan uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla en az bir tüketici
sorunları hakem heyeti oluşturmakla görevlidir.
Başkanlığı Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya
görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici sorunları hakem
heyeti; belediye başkanının konunun uzmanı belediye personeli arasından
görevlendireceği bir üye, baronun mensupları arasından görevlendireceği bir üye,
ticaret ve sanayi odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği bir
üye ve tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye olmak üzere başkan dahil beş
üyeden oluşur. Ticaret ve sanayi odası ya da ayrı ayrı kurulduğu yerlerde
ticaret odası ile esnaf ve sanatkar odalarının görevlendireceği üye,
uyuşmazlığın satıcı tarafını oluşturan kişinin tacir veya esnaf ve sanatkar
olup olmamasına göre ilgili odaca görevlendirilir.
Bakanlık taşra teşkilatının bulunmadığı il ve
ilçelerde tüketici sorunları hakem heyetinin başkanlığı en büyük mülki amir ya
da görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür. Tüketici örgütü olmayan
yerlerde tüketiciler, tüketim kooperatifleri tarafından temsil edilir. Tüketici
sorunları hakem heyetinin oluşumunun sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler,
belediye meclislerince resen doldurulur.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinde heyetin
çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa
ilişkin raporu sunmak üzere en az bir raportör görevlendirilir.
Değeri beşyüz milyon liranın altında bulunan
uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu
uyuşmazlıklarda heyetin vereceği kararlar tarafları bağlar. Bu kararlar İcra ve
İflas Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine göre yerine
getirilir. Taraflar bu kararlara karşı onbeş gün içinde tüketici mahkemesine
itiraz edebilirler. İtiraz, tüketici sorunları hakem heyeti kararının icrasını
durdurmaz. Ancak, talep edilmesi şartıyla hakim, tüketici sorunları hakem
heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir. Tüketici sorunları hakem
heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği
karar kesindir.
Değeri beşyüz milyon lira ve üstündeki
uyuşmazlıklarda tüketici sorunları hakem heyetlerinin verecekleri kararlar,
tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilir. Kararların bağlayıcı
veya delil olacağına ilişkin parasal sınırlar her yılın Ekim ayı sonunda Devlet
İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Endeksinde meydana gelen yıllık
ortalama fiyat artışı oranında artar. Bu durum, Bakanlıkça her yıl Aralık ayı
içinde Resmi Gazetede ilan edilir.
25 inci maddede cezai yaptırıma bağlanmış
hususlar dışındaki tüm uyuşmazlıklar, tüketici sorunları hakem heyetlerinin
görev ve yetkileri kapsamındadır.
Tüketici Sorunları Hakem Heyetleri Başkan ve
üyeleri ile raportörlere verilen huzur hakkı veya huzur ücretinin ödenmesine
ilişkin esas ve usuller, bir ayda ödenecek tutar 2000 gösterge rakamının memur
aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak miktarı geçmemek üzere Maliye
Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça belirlenir.
Tüketici sorunları hakem heyetlerinin
kurulması, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak
bir yönetmelikte düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ KISIM: YARGILAMAYA VE CEZAYA İLİŞKİN
HÜKÜMLER
TÜKETİCİ MAHKEMELERİ
Madde 23 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./30.
md.)
Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak
çıkacak her türlü ihtilaflara tüketici mahkemelerinde bakılır. Tüketici
mahkemelerinin yargı çevresi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
Tüketici mahkemeleri nezdinde tüketiciler,
tüketici örgütleri ve Bakanlıkça açılacak davalar her türlü resim ve harçtan
muaftır. Tüketici örgütlerince açılacak davalarda bilirkişi ücretleri, 29 uncu
maddeye göre bütçede öngörülen ödenekten Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı
aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil
olunarak 29 uncu maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye gelir kaydedilir.
Tüketici mahkemelerinde görülecek davalar Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun
Yedinci Babı, Dördüncü Faslı hükümlerine göre yürütülür. *1* *2*
Tüketici davaları tüketicinin ikametgahı
mahkemesinde de açılabilir.
Bakanlık ve tüketici örgütleri münferit
tüketici sorunu olmayan ve genel olarak tüketicileri ilgilendiren hallerde bu
Kanunun ihlali nedeniyle kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılması amacıyla
tüketici mahkemelerinde dava açabilirler.
Gerekli hallerde tüketici mahkemeleri ihlalin
tedbiren durdurulmasına karar verebilir. Tüketici Mahkemesince uygun görülen
tedbir kararları, masrafı daha sonra haksız çıkan taraftan alınmak ve 29 uncu
maddede düzenlenen esaslara göre bütçeye gelir kaydedilmek üzere, ülke
düzeyinde yayınlanan gazetelerden birinde Basın İlan Kurumunca ve ayrıca varsa
davanın açıldığı yerde yayınlanan mahalli bir gazetede derhal ilan edilir. *1* *2*
Kanuna aykırı durumun ortadan kaldırılmasına
yönelik Tüketici Mahkemesi kararları ise masrafı davalıdan alınmak üzere aynı
yöntemle derhal ilan edilir.
CEZA HÜKÜMLERİ
Madde 25 - (Değişik madde: 06/03/2003 - 4822 S.K./33.
6 ncı maddenin yedinci fıkrası uyarınca,
Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara aykırı hareket edenlere, aykırılığı
tespit edilen her bir sözleşme için yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
4 üncü maddenin altıncı fıkrasında, 5 inci
maddede, 6 ncı maddenin altıncı fıkrasında, 6/A maddesinde, 6/B, 6/C maddeleri
uyarınca Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslarda, 7 nci maddenin beşinci fıkrasında,
9 uncu maddede, 9/A maddesinde, 10 uncu maddede, 10/A maddesinde, 10/B
maddesinde, 11/A maddesinin ikinci ve dördüncü fıkralarında, 12, 13, 14 ve 15
inci maddelerde belirtilen yükümlülüklerden her birine aykırı hareket edenlere
ikiyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
7 nci maddenin dördüncü ve altıncı fıkraları
ile 8 ve 27 nci maddelerde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere
beşyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.
20 nci maddenin ikinci fıkrası uyarınca
Bakanlıkça tespit ve ilân olunan usul ve esaslara aykırı hareket edenlere bin
Türk Lirası idarî para cezası verilir. Aykırılık ülke düzeyinde yayın yapan
radyo ve televizyonlar aracılığıyla gerçekleştirilmişse, ceza on katı olarak
uygulanır.
18 inci maddeye aykırı hareket
19 uncu maddenin birinci fıkrasına aykırı
hareket edenlere beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.
11 inci maddeye aykırı hareket edenlere onbin
Türk Lirası idarî para cezası verilir. Aykırılık ülke düzeyinde yayım yapan
süreli yayın aracılığı ile gerçekleşmişse, ceza yirmi katı olarak uygulanır.
Bakanlık, ayrıca süreli yayın kuruluşundan kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her
türlü reklam ve ilânın durdurulmasını ister. Bu isteğe rağmen aykırılığın
devamı halinde, reklam ve ilânın durdurma zorunluluğunun doğduğu tarihten
itibaren her sayı-gün için ikiyüzbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.
Bakanlık, kampanyanın ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilânın
durdurulması talebi ile Tüketici Mahkemesine başvurur.
16 ncı maddeye aykırı hareket edenler hakkında
Reklam Kurulu tarafından ihlalin niteliğine göre birlikte veya ayrı ayrı üç aya
kadar tedbiren durdurma, durdurma, düzeltme veya altıbin Türk Lirası idarî para
cezası uygulanır. 16 ncı maddeye aykırılık, ülke düzeyinde yazılı, sözlü,
görsel ve sair araçlar ile gerçekleşmiş ise, idarî para cezası on katı olarak
uygulanır.
7 nci maddenin yedinci ve sekizinci fıkralarına
aykırı hareket edenlere, kampanya konusu mal veya hizmetin fatura bedeli
oranında idarî para cezası verilir. Kampanyayı düzenleyen, tüketici,
kampanyadan ayrıldığında para iadesinde bulunursa bu ceza uygulanmaz.
7 nci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket
edenlere, 7 nci madde hükümlerine uygun kampanya düzenlemeleri için bir hafta
süre tanınır. Bu sürenin bitiminde aykırılığın devam ettiğinin tespiti halinde,
bu hükme aykırı hareket edenlerle 24 ve 24/A maddelerinde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket edenlere seksenbin Türk Lirası idarî para cezası
verilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen para
cezaları, fiilin bir yıl içerisinde tekrarı halinde iki misli olarak uygulanır.
CEZALARDA YETKİ, İTİRAZ VE ZAMANAŞIMI
Madde 26- (Değişik madde: 23/01/2008-5728 S.K./477.mad)
25 inci maddenin birinci, dördüncü, yedinci,
sekizinci, dokuzuncu ve onuncu fıkralarındaki idarî yaptırımlara Bakanlık
tarafından, diğer fıkralarındaki idarî para cezalarına mahallî mülkî amir
tarafından karar verilir.
Bu yaptırımlara ilişkin kararlar, kararı veren
makam tarafından yedi gün içerisinde ilgilinin mensup olduğu meslek kuruluşuna
bildirilir.
Bu Kanun hükümlerine göre verilen idarî
yaptırım kararlarına karşı 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdarî Yargılama
Usulü Kanunu hükümlerine göre kanun yoluna başvurulur. Ancak, idare
mahkemesinde dava, işlemin tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içinde açılır.
İdare mahkemesinde iptal davası açılmış olması, kararın yerine getirilmesini
durdurmaz.
BEŞİNCİ KISIM: ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
DENETİM
Madde 27 - Bu Kanunun uygulamasında, Bakanlık
müfettişleri ve kontrolörleri ile Bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek
personel; fabrika, mağaza, dükkan, ticarethane, depo, ambar gibi her türlü mal
konulan ve/veya satılan veya hizmet sunulan yerlerde denetleme, inceleme ve
araştırma yapmaya yetkilidirler.
Bu Kanunun kapsamına giren hususlarda yetkili
ve görevli kişi ve kuruluşlara her türlü bilgi ve belgelerin doğru olarak
gösterilmesi ve asıl ve onaylı kopyalarının verilmesi zorunludur.
DİĞER HÜKÜMLER
Madde 30 - Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde
genel hükümler uygulanır.
YÖNETMELİKLER VE DÜZENLEMELER
Madde 31 - Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler,
Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içerisinde ilgili kamu kuruluşları,
mesleki üst kuruluşlar ve tüketici örgütlerinin görüşleri alınarak Bakanlıkça
çıkarılır. Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak mevzuat
çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
Geçici Madde 1 - Tüketici mahkemeleri
kuruluncaya kadar bu mahkemelerde görülmesi gereken davalara bakacak
mahkemeleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu belirler.